VASKRSENjE GOSPODA NAŠEG ISUSA HRISTA
Vaskrs je najveći hrišćanski praznik. Toga dana je Gospod Isus Hristos Vaskrsao iz mrtvih, pobedio smrt i svima ljudima od Adama i Eve do poslednjeg čoveka na zemlji, darovao večni život. Zbog značaja ovoga praznika, svaka nedelja u toku godine posvećena je Vaskrsu i svaka nedelja je mali Vaskrs. U toku Vaskrsa, hrišćani se pozdravljaju rečima: HRISTOS VASKRSE! VAISTINU(ZAISTA) VASKRSE!
DA LI JE ISPRAVNIJE REĆI VASKRS ILI USKRS?
U teološkim krugovima sve češće se izraz Vaskrs zamenjuje sa Uskrs. I zato se postavlja pitanje šta je ispravnije?
O ovome Sveti arhijerejski sabor i sinod SPC nije dao zvaničan stav. U narodu je odomaćen izraz Uskrs, mada svi patrijarsi svoju poslanicu naslovljavaju sa Vaskršnja poslanica. Vaskrsenje je više pravoslavan izraz. Ipak je bolje reći Vaskrsenje, mada ne treba mnogo kritikovati ni one koji koriste Uskrs.
Za početak, lingvistički, ispravno je i jedno i drugo! “Vaskrs” je srpskoslovenski oblik koji pripada srpskom crkvenom i književnom jeziku, koji se do sredine 18. veka, upotrebljavao u Srbiji.
“Voskresenije” je ruskoslovenski oblik i reč je o staroslovenskom jeziku ruske redakcije, koji je danas jezik Srpske crkve. Naime, srpskoslovenski jezik kao zvanični crkveni jezik, Srbi su sredinom 18. veka, zamenili ruskim crkvenim jezikom, tzv. ruskoslovenskim. U tom crkvenom jeziku reči o kojima govorimo izgovaraju se na ruski način – sa “o” u prvom slogu, pa se tako kaže – Voskresenije, voskresnuti, voskrese.
Kako Srbi nisu zaboravili ni svoj stari naziv za ovaj praznik u opticaju je ostalo i “Vaskrs” i “Voskresenije”.
Pravilno je reći i “Uskrs”! Ova reč “Uskrs” pripada srpskom narodnom jeziku. Reč je o autentičnom izrazu koji je u neka davna vremena nastao prilagođavanjem onoga što je izgovoreno u crkvama.
– Ova reč je, kao i mnoge druge u našem jeziku, prilikom poslednje velike reforme jezika, dobila je svoj uprošćeni oblik u narodnom, to jest govornom jeziku. Međutim, zbog značaja ovog Praznika nad praznicima, zbog konstantne upotrebe bogoslužbenih knjiga na crkvenoslovenskom jeziku, u crkvenoj upotrebi se održao i zvanično se koristi oblik sa prefiksom VA-skrs, kao i u izvedenicama VA-skrsenje, VA-skrsao… U crkvenom kalendaru piše, VA-skrsenje Gospoda Isusa Hrista – VASKRS.
Ovaj oblik je bliži originalnom staroslovenskom, tj. srpskoslovenskom izrazu, i potpuno saglasan crkvenoslovenskom, VO-skresenije. Koliko se ovaj način izražavanja sačuvao u crkvenoj svesti svedoče i nazivi drugih praznika koji počinju istim prefiksom kao što su: VA-znesenje, VA-vedenje i drugi. Teško je da ćete čuti da neko kaže praznik Uznesenja ili Uvedenja, a većina će reći Uskrs.
Nema, dakle, govora o tome da su neki nazivi ovog praznika “hrvatski”, a drugi “srpski”. Postoji samo “Uskrs” (srpski narodni izraz), “Vaskrs” (srpskoslovenski književni i crkveni oblik) i “Voskresenije” (ruskoslovenski oblik i današnji srpsko-crkveni izraz). (Ivan Neđić, profesor pripravnik u Bogosloviji Svetog Arsenija u Sremskim Karlovcima)
Protojerej Srećko Zečević
Preuzeto: sabornihram.rs
